Afazi Nedir?

Afazi, serebral emboli veya beyin kanaması sonucunda oluşan inme (strok)

ya da beynin sol hemisferini etkileyen kafa travması ve benzeri yaralanmalar

sonucunda ortaya çıkan ve beynin dilden sorumlu alanlarının

hasarlanmasından kaynaklanan edinilmiş bir dil bozukluğudur. Bu duruma

bağlı olarak bireyin konuşma, konuşulanı anlama, tekrarlama, adlandırma,

okuma ve yazma gibi becerilerinde bozulmalar oluşmaktadır.

Afazi tipleri,genel olarak akıcı ve tutuk afazi olmak üzere iki şekilde görülmektedir; yanibir kısım afazili vakaların anlamaları iyi ama konuşmaları tutuk, bir kısmının da anlamaları kötü, konuşmaları ise akıcı ama anlamsızdır.

Afazinin Nedeni Nedir?

Afazi, sol beyinde bulunan dil ile ilgili alanların bir ya da birden fazlasının

hasarlanmasının sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Çoğu zaman bu hasarın

nedeni inmedir. İnme beyne kan akımını sağlayan damarlardan birinin

aniden kan pıhtısı ile tıkanmasıyla beyni besleyen kan akımının yavaşlaması

ya da durması sonucunda meydana gelir. Afaziye neden olan beyin hasarının

diğer nedenleri arasında kafaya alınan şiddetli darbeler, beyin tümörleri ve

kanamalar yer almaktadır.

AFAZİ BULGULARI NELERDİR?

Konuşma Üretiminde Bozulma

• Spontane Konuşma
• Otomatik Konuşma İşitsel Anlamada Bozulma
• Sözel Komutları Anlama
• Evet/Hayır Sorularını Anlama
• Nesne ve Kategorileri Anlama
• Sözcük ve Sözcük Öbeklerini Anlama
• Cümle Çeşitliliğini Anlama Tekrarlamada Bozulma Okuma-Yazmada Bozulma

Afazi Nasıl Tanılanır?

Nörologlar inmeyi tanılayan ve tedavisini yapan doktorlardır. Dil ve Konuşma Terapistleri (DKT) ise, afaziyi tanılayıp afazinin şiddetini ve tipini belirlemek amacıyla ayrıntılı bir değerlendirme ve terapi sürecini başlatan meslek elemanıdır. Dolayısı ile, değerlendirme süreci müdahale süreci için de oldukça önemlidir. Değerlendirmeden elde edilen bulgular terapi hedeflerini belirler.

DKT, afaziye eşlik eden diğer etkilenmeleri de (işitme, görme, pleji/parezi (felç/güçsüzlük), depresyon, yorgunluk vb.) da göz önünde bulundurarak öncelikle dil ve sırasıyla konuşma (dizartri ve apraksi) bilişsel (bellek ve dikkat) ve yutma (disfaji) değerlendirmesini yapar. Değerlendirme sürecinde değerlendirmenin amaçlarına bağlı olarak farklı materyal ve testler kullanılmaktadır. İnformal değerlendirmede hastanede yatak başı değerlendirmeler gerçekleştirilirken, formal değerlendirmede Gülhane Afazi Testi-2 [GAT-2] (Tanrıdağ, Maviş ve Topbaş, 2011) ve Afazi Dil Değerlendirme Testi [ADD] (Maviş ve Toğram, 2007) gibi geçerlik-güvenirlik ve standardizasyonu yapılmış olan testler kullanılır.

Dil ve konuşma terapisti değerlendirme sürecinde bireyin işitsel anlama, spontane konuşma, tekrarlama, adlandırma, okuma-yazma gibi iletişim-dil-konuşma ile ilgili becerilerine ek vakanın ailesinden inmeye neden olan kronik hastalıklar, bireyin önceki ve şimdiki hayatı, boş zaman aktiviteleri, duygudurum değişiklikleri, yaşam kalitesi, bilişsel durumu ve diğer bireylerle iletişimi gibi konularda bilgi alarak kapsamlı bir değerlendirme gerçekleştirir. Değerlendirmenin tamamlanmasının ardından afazili birey ve yakınları değerlendirmeye ilişkin bilgilendirilir ve terapiye ilişkin amaçlar, yöntemler, aktiviteler, ilerleme (prognoz) gibi durumlarla ilgili çıkarımlar yapılabilir. Değerlendirme sonuçlarının analiz edilmesi ve raporlanması ile terapi süreci başlar.

NE ZAMAN DİL VE KONUŞMA TERAPİSİ İÇİN BAŞVURU YAPILMALI?

Beyinde gerçekleşen hasar/lezyon sonucunda dil-iletişim ve konuşma sorunları yaşayan bireyler detaylı bir değerlendirme ve tanı için bir dil ve konuşma terapistine yönlendirilmeli ya da başvurmalıdır. Vakanın bir DKT’ye başvurusu akut dönemi atlatma süresine göre değişebilmektedir.